Paragoni e modi di dire in dialetto pinzolese di Claudio Cominotti e Ivana Maffei

Paragoni

Nar cumi cul can chi à magnà la puigna
simpatic cumi li muschi ‘ntal lat
gref cumi pulenta e crauti
l’é cumi ciaparsi ‘n la ströpula
Amar cumi ‘l tosac
Bela cumi ‘l sul
Bianc cumi na peza
Bivar (ciüciar) cumi na spügna
Bon cumi ‘l pan
Brüt cumi l’orcu
Brüt cumi la mort
Cargà cumi ‘n asan
Cargà cumi san Zorz
Catif cumi l’ ai
Catif cumi la fel
Centrarghi cumi Giüda ntal Credo
Ciar cumi l’aqua
Cirvel cumi na galina
Coion cumi Taco
Cot cumi ‘n per
Cot cumi na rava
Cuciùn cumi ‘n mül
Cuntent cumi ‘n merlu
Cuntent cumi na Pasqua
Dispös cumi ‘l 29 (vintinöf) di fivrer
Dör cumi ‘n sas
Dör cumi na cudula
Drit cumi la cua di ‘n gat
Drit cumi ‘n füs
Drit cumi la via di Campul
Dulz cumi la mel
Durmer cumi ‘n caval
Durmer cumi ‘n tas
Famà cumi ‘n ludru
Famà cumi ‘n luf
Fiàc cumi ‘n asan
Fürbu cumi ‘l brö dai gnoc
Fürbu cumi la bulp
Fürbu cumi li pasari
Fürtünà cumi ‘n can in cesa
Grant cumi na casa
Gras cumi ‘n pit
Gras cumi i sunador suta la grunda di San Viliu
Gref cumi ‘l plump
Gref cumi na plüma
Gröz cumi na grataröla
Gulus cumi Eva
Imbranà cumi na foca
Imbranà cumi na cavra
Imbriac cumi na zorla
Indré cumi na zorla
Indré ‘n car di ref
Inglacià cumi’n strunz
In nanc’ e ‘n dre cumi ‘n scaiaröl
Intrigà cumi ‘n bo
Inütil cumi scödar li nus
Invarsà cumi ‘n calzöt
Laurar cumi ‘n negru
L’é cumi darghi ‘n ciculatin (fic) a ‘n asan
L’é cumi ‘n pügn intin oc’
L’é cumi far in büs in l’aqua
L’é cumi far rampagar in purcel sü nti na castögna
L’é cumi tirar in gat sü nti na cuerta
Lonc cumi l’an da la fam
Lonc cumi la “diesila”
Lüstru cumi n spec’
Magnar cumi ‘n purcel
Magru cumi ‘n bèc
Malidì cumi na stria
Mat cumi ‘n caval
Miz cumi ‘n capun
Miz cumi ‘n pusin
Miz cumi l’üa
Mulisin cumi ‘l pan
Mulisin cumi la pel di tupina
Müt cumi ‘n pös
Nar cumi ‘l vent
Nar cumi li avi di Lüca
Nar cumi ‘n soldu n costa
Nar cumi ‘n trenu
Nar d’ acordu cumi tri rödi ‘ntin car
Nar drit cumi ‘n suldà
Nar rüz cumi ‘n levar
Negru cumi ‘n scapin
Net cumi ‘m pum
Nuius cumi na musca
Oc’ cumi i begai
Orbu cumi na talpa
Orbu cumi ‘n finc
Orbu flincu
Paciü cumi n oc
Parer e nu esar l’ é cumi urder e nu tesar
Pegru cumi la not d’invern
Plin cumi ‘n öf
Pricis cumi n arloi
Rabì cumi ‘n sors
Rivers cumi li cavri barüchi
Rus cumi ‘n brasun
Rus cumi ‘n pavarun
San cumi ‘n pös
San cumi ‘n curnal
Scör cumi ‘l luf
Saverla longa cumi ‘l manac di na bocia
Sempru ‘n mez cumi la zobia
Sgiunf cumi ‘n balun
Sitil cumi na parsöca
Slindiu cumi ‘n parfil
Slis cumi li cani di ‘n organ
Slis cumi l’oiu
Sort cumi na campana
Sort cumi na campana
Sporc cumi ‘m bic’
Star ben cumi n fior sü nti na rocia
Star ben cumi ‘n prevat süla forca
Strac cumi ‘n asan
Stramalidì cumi li biciöli
Sul cumi ‘n can
Sunar ben cumi ‘l Medu
Süt cumi l’esca
Sveglio cumi ‘n gat di marmo
Svelt cumi ‘l vent
Tant cumi da Nadal a San Stefan
Tant da l’aqua al pont cumi dal pont a l’aqua
Tunt cumi na bocia
Tis cumi na castögna
Tramar cumi na föia
Vec’ cumi la Sarca
Vec’ cumi ‘l cüc
Vert cumi l’erba
Zalt cumi ‘n capun
Nuiùs cumi li bespi ’n li müdandi
L’é cumi mötar al cül in li paciadi

Modi di dire

L’é frösca la limunada.
L’é iert in pè.
L’é na fò par li sparasèri.
Al  sit  dal  co al  ga  ’n  burel
La va giü a scavöza col
L’é plin ca ’l sversa
Gni nu vegnu… gni nu stu chi
Méi cì chi pec’ – pec’ cì chi méi
Sta fo da la via sa nu ti vö ca i ti schicia
L’é tüt plan sü e sü
Ligàr l’asan indù ca völ al padrun
Vé chi… và la!
A nar fa cumi ca ti vö,basta ca ti faghi pröst a turnar indré
Dòna chi zìfula,Galina chi canta da gal, in pra giü ’n funt a la val, gh’é da farsan poc capital
Nu sta ’nsagnarghi ai gac’ a rampagar
La cavra nu l’é tri quintai (dita a ün chi li sbara fo grosi)
Chi ga l’à ’n buca ga l’à sü la cupa

Saggezze sulla salute

Tegnat ben, al corpo l’è la to prüma casa.
La salüte e ’l temp libar i é li robi chi val di pü (gòdat la seconda intant ca gh’è la prüma).
La salüte nu l’é tüt, ma sa nu la gh’é tüt al rest nu l’è nienti.
La salüte l’é star ben di corp, di cò e cu la gent (ca ti gh’è ’ntornu).
Al cör cuntent l’è cumi na midisina.
Li quatru midisini: trigar, magnar ben, aria frösca e mövarsi.
Grigna quanca ti pö, l’è la midisina chi custa di men.
Nu ti ’l sè, ma cu la salüte ti sé ’n siór.
La salüte nu sa la gata ’n farmacia.
Nu sta santarti sa la preda gni sa l’é calda gni sa l’é fröda

Se ne conosci altri scrivi a: claudiocominotti@hotmail.com